Een grote brand zonder vlammen, hoe zit dat nou?

Voordat we hier verder op ingaan, leggen we eerst kort uit hoe opschalingsniveaus bij de brandweer werken. Met andere woorden: Hoeveel mensen en materieel zijn nodig afhankelijk van de ernst en omvang van een incident?

Dit ziet er als volgt uit:

• Kleine brand = daadwerkelijke inzet van 1 tankautospuit (blusvoertuig)
• Middelbrand = daadwerkelijke inzet van 2 tankautospuiten
• Grote brand = daadwerkelijke inzet van 3 tankautospuiten
• Zeer grote brand = daadwerkelijke inzet van 4 tankautospuiten
• Peloton brandbestrijding = inzet van 4 extra tankautospuiten (bovenop de al aanwezige tankautospuiten)

Om het overzichtelijk te houden, laten we aanvullend materieel zoals autoladders en ander materieel even buiten beschouwing.

De inzet van veel brandweer- en hulpverleningsvoertuigen betekent niet automatisch dat er sprake is van een grote, uitslaande en spectaculaire brand. De bevelvoerder of officier van dienst zal altijd een goede reden hebben om op te schalen. Zelfs een kleine, beheersbare brand kan opgeschaald worden tot een ‘grote brand’.

Hieronder leggen we aan de hand van enkele voorbeelden uit waarom een brand als groot kan worden geclassificeerd, terwijl het vuur niet zichtbaar of spectaculair lijkt.

Voorbeeld 1 - Brand in een seniorenflat

Een ogenschijnlijk kleine brand in een grote seniorenflat, waar aan de buitenkant geen zichtbare vlammen zijn, kan toch grote gevolgen hebben. De brandweer komt ter plaatse en krijgt de brand snel onder controle. Maar door de rookontwikkeling staan de gangen vol rook, en deze rook dreigt ook de woningen binnen te trekken via bijvoorbeeld meterkasten, natuurlijke of mechanische ventilatie en andere openingen.

Omdat in het complex veel senioren wonen, waarvan sommigen niet zelfstandig hun woning kunnen verlaten, beslist de bevelvoerder van de eerste tankautospuit dat de flat preventief grotendeels ontruimd moet worden. Het brandweerpersoneel van de eerste tankautospuit is druk bezig met de afhandeling van de brand zelf. De bevelvoerder heeft extra manschappen nodig voor de evacuatie, dus wordt opgeschaald naar een grote brand. Hierdoor komen er twee extra tankautospuiten ter plaatse.

De manschappen van deze voertuigen dragen allemaal ademlucht en worden ingezet om alle bewoners te evacueren. Voor omstanders lijkt het misschien alsof er twee tankautospuiten zonder reden bij de brand staan (er zijn tenslotte geen slangen uitgerold en er lijkt weinig bedrijvigheid). Maar nu begrijp je dat deze brandweercollega’s in het flatgebouw druk bezig zijn om alle bewoners veilig naar buiten te brengen.

Soms wordt ervoor gekozen om bewoners in hun woning te laten als de rook hun appartement niet bedreigt. Hiervoor is echter wel voldoende personeel nodig om dit goed te controleren en te blijven monitoren.

Voorbeeld 2 - Rookontwikkeling als indicator

Bij veel branden geeft de hoeveelheid en soort rook die vrijkomt vaak beter aan hoe intens een brand is dan zichtbare vlammen. Brandweerpersoneel is gespecialiseerd in het ‘lezen’ van rook. De kleur, dikte en de manier waarop de rook beweegt, zijn enkele graadmeters om te kunnen inschatten wat een brand doet. Vroegtijdig opschalen kan voorkomen dat de brand uitbreidt. Mocht de brand uiteindelijk meevallen, dan kan snel weer worden afgeschaald. Dit is altijd beter dan achteraf achter de feiten aan te lopen. Maar stel dat de brand wel escaleert, dan zijn er al direct voldoende mensen aanwezig om de brand onder controle te krijgen of bijvoorbeeld doorslag naar naastgelegen objecten te voorkomen.

Voorbeeld 3 - Gesloten ruimte

Sommige branden ontstaan of verspreiden zich in gesloten ruimtes zoals kelders, magazijnen of gebouwen met dikke muren. In dergelijke gevallen kan de brand binnen zeer intens en heet zijn, terwijl dit van buitenaf niet zichtbaar is. Het is dan belangrijk dat er voldoende bluscapaciteit en genoeg brandweerpersoneel aanwezig is. Werken in extreme temperaturen vraagt veel van het brandweerpersoneel. Het is dus heel belangrijk dat ze regelmatig worden afgelost door een nieuwe, uitgeruste ploeg.

Voorbeeld 4 - Soort materialen

Niet alle materialen branden met zichtbare vlammen. Sommige stoffen of materialen, bijvoorbeeld in een productieproces binnen de industrie, kunnen smeulen en hitte blijven uitstralen. Smeulende materialen kunnen extreem heet worden, wat een bedreiging vormt voor de structuur van een gebouw of de veiligheid van de omgeving. Een brand kan in dat geval als groot worden ingeschat, ondanks het ontbreken van veel vlammen. Dit soort situaties vraagt vaak een langdurige en precieze inzet, waarbij de ploeg regelmatig moet worden afgelost door een nieuwe, uitgeruste ploeg.

Conclusie

Bovenstaande voorbeelden zijn slechts enkele van de vele situaties waarin een brand kan worden geclassificeerd als grote of zelfs zeer grote brand. Het verschil tussen wat zichtbaar is en hoe de brandweer het incident inschat, ligt vaak in de complexiteit van de situatie en de risico's die ermee gepaard gaan. De brandweer heeft uitgebreide ervaring en kennis om de ernst van een brand goed in te schatten, zelfs als dat voor buitenstaanders soms niet meteen zichtbaar is.

---